Lý do sử dụng thảo dược trong việc nuôi trồng thủy sản

Trong những năm gần đây bệnh dịch ở tôm ngày càng phát trển tràn lan hơn, dịch bệnh thì phát triển nhưng người nuôi tôm lại không được sử dụng kháng sinh vì các nguyên nhân về tiêu chuẩn sức khỏe của người tiêu dùng và các chỉ tiêu để xuất khẩu.

Trong năm 2023 vừa qua, Việt Nam đã vinh dự trở thành quốc gia đứng thứ 2 trên thế giới về xuất khẩu tôm. Chính vì vậy chũng ta cần phải có những biện pháp thích hợp để chống chọi lại với các vi khuẩn gây bệnh trên tôm mà không cần dùng kháng sinh.

Biết được thị hiếu của thị trường cũng như một số nỗi bâng khuâng của các bà con nuôi tôm, thì đã có rất nhiều chuyên gia về thủy sản nghiên cứu vấn đề này.

Theo PGS. Tiến Sĩ Bùi Quang Tề, việc sử dụng thảo dược trong nuôi trồng thủy sản là cực kỳ cần thiết vì nó có thể diệt được một số lượng lớn vi khuẩn trong nuôi tôm và giảm được rất nhiều chi phí nuôi.

Sử dụng lá trầu không trong việc ức chế các vi khuẩn trên tôm

Như Tiến sĩ Tề chia sẻ, lá trầu không là một trong các loại thảo dược thần kỳ giúp tôm kháng lại rất nhiều loại vi khuẩn gây bệnh. Chất chiết xuất của trầu trước đây đã được chứng minh là không gây độc tế bào đối với các nguyên bào sợi ở da người, lại còn có đặc tính kháng nấm, kháng động vật nguyên sinh, kháng giun, chống lại mầm bệnh đa kháng thuốc và ức chế hình thành màng sinh học đối với V. harveyi trên tôm.

Ở nồng độ 400 μg/mL chất chiết xuất lá trầu không (CE) được chứng minh là ức chế hoạt động của Vibrio harveyi trong thử nghiệm. Trong khi khả năng chống lại các mầm bệnh khác bao gồm V. parahaemolyticus và Streptococcus agalactiae ở mức 150 μg/mL.Trước đây, người ta cũng đã chứng minh rằng CE có thể ức chế sự phát triển của một số chủng lâm sàng đa kháng thuốc.

Điều thú vị là thông qua thử nghiệm tăng trưởng, người ta đã quan sát thấy rằng ở một số nồng độ CE đã thúc đẩy tăng trưởng trên các chủng V. harveyi. Có thể là do tế bào vi khuẩn có khả năng chuyển hóa một số hợp chất trong chiết xuất thực vật. Bất kể sự gia tăng sinh trưởng của V. harveyi khi xử lý với chất chiết xuất lá trầu không thì sự ức chế hình thành màng sinh học phụ thuộc vào nồng độ đối với tất cả các chủng được thử nghiệm vẫn được quan sát thấy.

Hơn nữa, CE cũng làm thay đổi cấu trúc màng sinh học của tất cả các vi khuẩn được thử nghiệm. V. harveyi có thể hình thành màng sinh học dày khoảng 17.000 nm. Trong khi với sự có mặt của chất chiết xuất lá trầu không thì màng sinh học rõ ràng là mỏng hơn.

Sự phát quang sinh học của chủng vi khuẩn

Vibrio harveyi là loài vi khuẩn phát quang sinh học làm tôm “bị phát sáng”. Trong thử nghiệm này, CE ở nồng độ 100 μg/mL đã làm giảm đến 64% sự phát quang ở các chủng vi khuẩn thử nghiệm. Nếu tăng nồng độ CE lên tới 400 μg/mL thì ức chế phát quang sinh học lên tới 98%. Cụ thể nhờ có sterol, hợp chất phenolic, terpenoid, và alkaloid đã làm ức chế phát quang sinh học ở V. harveyi.

Vibrio harveyi là loài vi khuẩn phát quang sinh học làm tôm “bị phát sáng”

Tiềm năng khi bổ sung CE vào thức ăn cho tôm thẻ

Sau khi cho ăn 7 ngày bằng thức ăn có bổ sung CE, tỷ lệ sống của tôm này không khác biệt đáng kể so với những tôm được cho ăn bằng thức ăn không bổ sung. Hơn nữa, CE cũng chứng minh là không ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng trung bình hàng ngày của tôm so với đối chứng. Những kết quả này cho thấy rằng các chiết xuất an toàn cho tôm tiêu thụ và hoàn toàn có thể được sử dụng làm chất bổ sung vào thức ăn.

Sau khi gây nhiễm bệnh, đến ngày thứ 7, CE mang lại tỷ lệ sống sót là 76,67% cho nhóm thử nghiệm, tỷ lệ này không khác biệt đáng kể với nhóm không bị nhiễm bệnh (83.33%) nhưng rất khác với nhóm đối chứng bị nhiễm bệnh được cho ăn với thức ăn không bổ sung CE (30%).

Những kết quả này cho thấy tiềm năng to lớn khi bổ sung CE vào thức ăn cho tôm thẻ chân trắng chống lại nhiễm trùng V. harveyi. Các nghiên cứu sâu hơn về tác động của chiết xuất lá trầu không đối với tôm và phản ứng miễn dịch, cũng như đặc tính sâu hơn của các hợp chất hoạt tính sinh học sẽ rất cần thiết để tìm ra nhiều biện pháp phòng và trị bệnh tốt hơn trên tôm.

Dịch chiết thô từ lá cây trầu không (CE) có khả năng ức chế cả sự hình thành màng sinh học phụ thuộc vào QS và sự phát quang ở Vibrio spp. ở nồng độ tương đối thấp mà không ức chế sự phát triển của chúng. Cần điều tra sâu hơn về toàn bộ cơ chế hoạt động liên quan đến hệ thống QS của vi khuẩn (tức là phát quang sinh học, hình thành màng sinh học) để hiểu thêm về cơ chế hoạt động của chất chiết xuất. Cuối cùng, nên nghiên cứu các tương tác cụ thể giữa chất chiết xuất và cơ chế sinh lý của tôm, để cải thiện hiệu quả của chất chiết xuất chống lại Vibrio spp. nhiễm khuẩn trong nuôi trồng thủy sản.

Nhân ngày thầy thuốc Việt Nam, Công ty Sinh Học Tôm Vàng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy thuốc Việt Nam, những người đã góp phần nghiên cứu và phát triển các loại thảo dược dùng trong nuôi trồng thủy sản.!

Tài liệu tham khảo, Tép Bạc, Kênh VTC16. Điểm hẹn khoa học, PGS. Tiến sĩ Bùi Quan Tề