Rất nhanh sau đó, các khu vực của Pháp, Malta, Tunisia và Ý đã bị ảnh hưởng. Các xét nghiệm xác nhận cùng một loại ký sinh trùng, Haplosporidium pinnae, gây nên tình trạng loài trai bị chết ở các vùng của Hy Lạp…

Các nhà khoa học hiện đang chạy đua để hiểu cách thức ký sinh trùng lây lan và vòng đời của nó – thông tin cần thiết cho một chương trình ngăn chặn dịch bệnh thành công. Một giả thuyết cho rằng nó có thể lan truyền qua thực vật phù du, nguồn thực phẩm của loài hai mảnh vỏ, nhưng không ai biết chắc chắn.

Pantelis Katharios, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Sinh học biển, Công nghệ sinh học và Nuôi trồng thủy sản của Trung tâm nghiên cứu hàng hải Hellenic (HCMR), cho biết: “Chúng tôi không thể chắc chắn về bất cứ điều gì vào thời điểm này. Những gì chúng ta biết bây giờ là các con trai đang chết dần, nguyên nhân là loài ký sinh trùng này, và chúng ta biết rằng nó đang lây lan rất nhanh. Và đó sẽ là một vấn đề lớn cho sinh thái và sự cân bằng của hệ sinh thái ở Địa Trung Hải”.

Yiannis Issaris, nhà sinh thái học biển tại Viện Hải dương học của HCMR, bước đầu nhận thấy loài trai đang bị chết trên diện rộng ngoài khơi bờ biển Anavyssos, phía đông nam của Athens, vào giữa mùa hè. Ông nghi ngờ thủ phạm có thể là loài ký sinh trùng tiêu diệt loài trai ở Tây Ban Nha và thử nghiệm đã chứng minh điều này đúng.

Câu hỏi là làm thế nào để giải quyết dịch bệnh?

Issaris cho biết: “Điều này rất mới mẻ đối với cộng đồng khoa học. Chúng tôi vẫn đang ở giai đoạn ghi nhận các khu vực nó đã lan đến”. Ông lưu ý: Một số vùng của Hy Lạp vẫn có các quần thể động vật thân mềm khỏe mạnh, trong khi ở các khu vực khác chúng đã bị xóa sổ.

Issaris cho biết: Việc bảo vệ loài trai trong môi trường sống tự nhiên của nó – đáy biển cát hoặc đồng cỏ biển – có thể khó khăn hoặc không thể, đặc biệt là khi không biết ký sinh trùng lây lan như thế nào.

Có một điều rõ ràng: Loài ký sinh trùng rất cầu kỳ trong việc lựa chọn nạn nhân của nó. Một loài tương tự nhỏ hơn, Pinna rudis, cũng tồn tại bên ngoài Địa Trung Hải, thì không bị ảnh hưởng.

Issaris cho biết: “Chúng tôi không biết nó đã xuất hiện như thế nào ở Địa Trung Hải … Chúng tôi chỉ biết rằng nó gây ra cái chết chỉ đối với loài trai Pinna”.

Nhìn qua kính hiển vi ở mô của một con trai bị nhiễm bệnh trong văn phòng ở Crete, Katharios chỉ ra thủ phạm là loài ký sinh trùng nhỏ hình bầu dục xuất hiện khắp mẫu vật. Các nhà khoa học đang bối rối về lý do tại sao một sinh vật lại gây nguy hiểm đến chính loài mà nó phụ thuộc vào để tồn tại.

Katharios giải thích: “Thông thường ký sinh trùng trong tự nhiên không có lợi ích gì từ việc làm hại vật chủ, bởi vì chúng phụ thuộc vào vật chủ. Nhưng thỉnh thoảng chúng ta có thể gặp những sự cố như thế này, nơi chúng ta ghi nhận hiện tượng loài chết với số lượng lớn”.

Đây có thể là một hiện tượng tự nhiên, trong đó ký sinh trùng cuối cùng sẽ bị xóa sổ cùng với vật chủ của nó. Một khả năng khác là nó có nguồn gốc từ một loài khác và vì lý do nào đó đã xâm nhập vào loài trai. Thứ ba là hệ thống miễn dịch của loài trai đã bị xâm phạm bởi các yếu tố như ô nhiễm, biến đổi khí hậu hoặc sự thay đổi nhiệt độ nước.